آینده‌ی نامعلوم و زندگی در« جهنم سبز»

زهرا جویا

در اواخر خزان ۱۳۹۴، دروازه‌ی باشگاه ورزشی خود را در کابل بست و همراه با همسر، دختر و مادر همسر خود از آن‌جا به هند و سپس رهسپار مالیزیا شد. بالاخره، پس از یک ماه سفر، به اندونیزیا رسیدند.

زندگی جدید مینا اسدی و خانواده‌اش در شهر بوگور ــ شهری در ۷۰ کیلومتری جاکارتا، پایتخت اندونیزیا ــ در انتظار پناهندگی شروع شد و خانه‌ای را در منطقه‌ی چیساروای این شهر به کرایه گرفتند. با آن‌که می‌بایست در جریان یک‌ونیم تا دوسال، مصاحبه‌ی «تعیین وضعیت» از سوی اداره‌ی پناهندگی سازمان ملل را سپری می‌کردند اما حالا نزدیک به هفت سال می‌شود که مثل‌ ده‌ها پناهجوی دیگر، منتظر این مصاحبه هستند. پس از این همه مدت، معلوم نیست که از طرف این نهاد واجد شرایط پناهندگی شناخته می‌شود یا خیر.

با رسیدن در اندونیزیا، همین‌که روزها سپری می‌شد، آینده‌ی نامعلوم بر روان او و دیگر پناهجویان تاثیر می‌گذاشت. بالاخره به‌خاطر نجات از این وضعیت روحی خود و دیگر پناهجویان، در اواخر سال ۱۳۹۴، تصمیم گرفت تا یک باشگاه ورزشی در نزدیکی محل اقامت خود به راه‌اندازد. در همین‌جا، سالنی را برای تمرین «کاراته» به کرایه گرفت و تمرین را به‌صورت رایگان برای پناهجویان شروع کرد. اشتراک‌کنندگان با علاقه‌مندی خود، هزینه‌ی پرداخت کرایه‌ی سالن را به عهده گرفتند. چندمدتی که گذشت، دوستان مینا، وسایل ورزشی را برای باشگاه او تهیه کردند و هزینه‌ی پرداخت کرایه سالن را نیز بردوش گرفتند. اکنون پناهجویان هیچ‌هزینه‌ای را پرداخت نمی‌کنند. به گفته‌ی خانم اسدی، در حال حاضر، هفته‌ی ۳ روز، در این باشگاه ۴۰ پناهجو از کشورهای مختلف که نیم آن‌ها را دختران تشکیل می‌دهند، در این‌جا تمرین می‌کنند. کوچک‌ترین این ورزشکاران ۷ سال و بزرگ‌ترین آن ۴۶ سال عمر دارد. در جریان ۶ سال فعالیت، شاگردان مینا در ۴ مسابقه‌ی محلی اشتراک کرده و ۱۵ مدال به دست آورده‌اند.

مینا اسدی، بانوی ۲۹ ساله، در شهر کابل باشگاه «کاراته» داشت. اما به دلیل تهدیدها از جمله فشارها از سوی فدراسیون کاراته که او را می‌گفت چرا دختران و پسران را یک‌جا تمرین می‌دهد، مجبور به ترک وظیفه‌ شد و کشور را به مقصد رسیدن به محل امن ترک کرد.

مینا می‌گوید، به دلیل این‌که دولت اندونیزیا کنوانسیون مربوط به مهاجرت را امضا نکرده، پناهجویان در این‌جا حق پناهندگی و فعالیت‌های اجتماعی را ندارند. «ما حق هیچ‌گونه فعالیت را نداریم. در چند مورد که پناهجویان شغل کوچک داشتند، توسط اداره مهاجرت دستگیر و زندانی شدند. در مورد باشگاه من، چون درآمدزا نیست و فعالیت ما رایگان است، بناءً اداره‌ی مهاجرت کار ندارد؛ اما اگر درآمدی در کار باشد، بدون شک که مانع می‌شود. ما ثبت و راجستر نیستیم. تنها با رابطه‌ی کاری که با مسوولان کاراته شهرمان داریم، فرصت سهم‌گیری در برخی از مسابقات کاراته برای ما فراهم می‌شود.»

جمیل محمدی، پناهجوی ۳۰ ساله‌‌ای که از خزان ۱۳۹۳ به این طرف در شهر پکن‌باروی اندونیزیا زندگی می‌کند، می‌گوید تا سال ۱۳۹۷ پناهجویانی که در این کشور می‌رسیدند، آن‌هایی که از نگاه مالی وضع‌شان خوب بودند معمولا در شهرهای جاکارتا و بوگور با هزینه‌ی شخصی زندگی اختیار می‌کردند و به سازمان ملل درخواست پناهندگی‌ می‌دادند. پناهجویان دیگر خود را به اداره‌ی مهاجرت اندونیزیا تحویل می‌دادند و پس از آن‌که از سوی سازمان ملل به‌عنوان پناهنده شناخته می‌شدند، تحت حمایت اداره‌ی «آی.او.ام» سازمان ملل قرار می‌گرفتند.

آقای محمدی می‌گوید که او از خزان ۱۳۹۳ تا زمستان ۱۳۹۷ در بازداشت‌گاه اداره مهاجرت اندونیزیا به‌سر برد و پس از آن‌که از طرف سازمان ملل به‌عنوان پناهنده شناخته شد، از خزان ۱۳۹۸ به این طرف در هوتلی تحت حمایت سازمان «آی.او.ام» زندگی دارد. او می‌گوید در مدت حدود چهار سال با امکاناتی خیلی کم و حتا ۱۰ نفر در اتاق ۱۲ متری باهم زندگی داشته‌اند. به گفته او، در این مدت امکانات غذایی، لباس و رخت خواب، به سختی برای آن‌ها فراهم می‌شد. او می‌گوید که پس از سال ۱۳۹۷، دیگر پناهجویی وارد اندونزیا نمی‌شود و پناهجویان سابق حالا تحت حمایت سازمان «آی.او.ام» قرار دارند و هر فرد بزرگ‌سال ماهانه حدود ۸۰ دالر امریکایی برای تمامی مخارج زندگی خود دریافت می‌کنند. در بخش مخارج خانواده‌‌ها نیز برای پدر و مادر هرکدام حدود ۸۰ دالر امریکایی و برای بقیه اعضای خانواده حدود ۳۵ دالر امریکایی پرداخت می‌شود. به گفته آقای محمدی، این مقدار پول، برای تامین مخارج زندگی، ناکافی است. او می‌گوید که خانواده‌ها با مشکل دیگری نیز مواجه هستند، چون آن‌هایی که سال‌ها قبل با کودکان خود آمده بودند، برای‌ همه‌ی اعضای خانواده یک اتاق داده بودند ولی حالا کودکان آن‌ها جوان شده‌اند، زندگی‌شان در یک اتاق دشوار است.

آقای محمدی می‌گوید که پناهجویان در اندونیزیا، علاوه بر آن‌که اجازه‌ی فعالیت ندارند، در رفت‌وآمد خود نیز دچار محدودیت هستند. به گفته او، پناهجویان بعد از ساعت ۸ شب تا ۶ صبح، حق ندارند در بیرون باشند و نیز از یک شهر به شهر دیگر رفت‌وآمد نمی‌توانند و حتا در عین شهر، شبانه در «اتاق» دوستان خود نیز مهمان شده نمی‌توانند. او می‌گوید، وقتی در کمپ تحت اداره‌ی دولت اندونزیا زندگی می‌کردند، هفته‌ی ۳ روز آن هم، ۳ ساعت در همین روزها حق بیرون شدن از محل اقامت خود را نداشتند. حتا کسانی که برای تداوی به شفاخانه می‌رفتند اگر بیشتر از ۳ ساعت وقت سپری می‌کردند باید به مسوولین خبر می‌دادند و در غیر آن با مجازات حتا زندانی شدن تا یک ماه نیز مواجه می‌شدند. او می‌گوید پناهجویان حالا نیز مکلف هستند ماهانه در کمپ اداره‌ی مهاجرت اندونزیا حاضری امضا کنند و ثابت بسازند که از شهر خارج نشده‌اند.

مینا اسدی می‌گوید، به دلیل این‌که روند رسیدگی به پرونده‌ها بسیار کند و زمان‌گیر است، شماری از پناهجویان ساکن در اندونیزیا با مشکلات روانی مواجه شده‌اند. به دلیل بی‌سرنوشتی و عدم فعالیت، بسیاری از پناهجویان خود را در اتاق‌های خود حبس می‌کنند. او می‌گوید که پناهجویان به‌خاطر نجات زندگی، کشور خود را ترک کردند و به امید این‌که در جای امنی برسند تا زندگی آرامی داشته باشند.

خانم اسدی افزود: « پناهجویان، کشور سرسبز و همیشه بهار اندونیزیا ‌را برای شان « جهنم سبز» لقب داده‌اند. در همین جهنم سبز، تا هنوز ۱۴ پناهنده خودکشی کرده‌اند. ده‌ها تن دیگر به خاطر نبود سهولت درمانی با یک مریضی ساده و قابل درمان جان شان را از دست داده‌اند که در چند مورد مرگ آن‌ها با ظاهر سازی خودکشی جلوه داده شده است.»

هرچند رسانه‌ی رخشانه گزارش دقیقی از کمیسیون امور پناهندگی سازمان ملل در مورد تعداد پناهجویان در اندونیزیا ندارد؛ اما براساس گفته‌های مهاجرین اندونیزیا که آنان با استناد به گزارش سازمان ملل متحد، می‌گویند حدود ۱۴ هزار پناهجو از کشورهای مختلف در اندونیزیا به سر می‌برند که از این میان، حدود ۷ و نیم هزار تن آن‌ها افغان‌ها هستند که در ۸ شهر این کشور زندگی دارند. خانم اسدی در مورد پناهجویان افغان می‌گوید که حدود ۷۰ درصد آن‌ها تنها (مجرد) و ۳۰ درصد هم خانواده‌ها هستند. از مجموع کل این پناهجویان ۲۷ درصدشان را کودکان تشکیل می‌دهند.

هفته‌ی گذشته، کاربران شبکه‌‌ی اجتماعی توییتر به حمایت از پناهجویان در اندونیزیا کارزاری را با هشتگ «#EndTo10yearsinLimbo» به راه انداختند. خانم اسدی می‌گوید که کارزار توییتری بازتاب خوبی داشت از جمله یکی از سناتوران کانادایی حمایت خود را اعلام کرد و خواهان یک نامه از سوی پناهندگان شده بود که توسط نمایندگان پناهندگان از شهر های مختلف تنظیم و فرستاده شد. پناهجویانی که در اندونیزیا به سر می‌برند، طبق برنامه‌ی سازمان ملل به درخواست کشورهای مهاجر در کشورهای استرالیا، امریکا و کانادا اسکان داده می‌شوند.

از حدود دو ماه به این طرف، پناهجویان در هشت شهر اندونیزیا نسبت به مشخص نبودن سرنوشت‌شان، دست به اعتراض نیز زده‌اند. هفته‌ی گذشته، شماری از پناهجویان مرد، لب‌های خود را دوختند. دو هفته قبل نیز یکی از پناهجویان خود را در مقابل دفتر کمیسیاری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، آتش زد.

معصومه حسنی پناهجوی ۳۲ ساله‌ی ساکن در شهر کوپانگ اندونیزیا که هفت سال است در این‌جا زندگی می‌کند، می‌گوید که در این شهر، به‌شمول ۲۰ خانواده، به تعداد ۲۱۶ پناهجو ساکن هستند. به گفته او، این پناهجویان به‌شمول زنان و کودکان، روزهای سه‌شنبه و پنج‌شنبه به‌منظور رسیدگی به پرونده‌های‌شان از طرف اداره‌ی پناهندگی سازمان ملل، تظاهرات می‌کنند.