سارا
13 سال قبل وقت خیلی از زنان در ولسوالی انجیل هرات کاری جز خانهداری نداشتند، غنچهگل کریمی اولین قدم را برای رسیدن به آرزویی برداشت که امروز از او زنی صاحب شغل و درآمد معرفی کرده است.
او پرورش کوچک زنبورداری و تولید عسل را با یک کندوی عسل روی بام خانهاش شروع کرد و امروز به گفتهی خودش بزرگترین مزرعهی زنبور داری و تولید عسل را در هرات دارد.
غنجهگل اولینبار آموزش و پرورش زنبور عسل را در یک مؤسسه که در راستای حمایت از زنان فعالیت داشت، با ۱۵ زن دیگر فرا گرفت. او پس از یادگیری حرفه زنبورداری، کارش را در این بخش شروع کرد.
غنجچهگل در مورد ایجاد فارم زنبورداری و این که چگونه این حرفه زندگیاش را تغییر داده، به رسانهی رخشانه میگوید: «از یک زنبورداری کوچک در بالای بام خانه با یک صندوق زنبور شروع کردم و حالا یک مزرعه بزرگ زنبورداری دارم که در آن ۳۰ صندوقچه زنبور دارم و تولیدات عسل سال به سال افزایش پیدا میکند.»
غنچهگل بدون توجه به تحولات سیاسی افغانستان سرگرم کارش است. هنوز مصمم است که روزی لقب ملکهی زنبور داری را در افغانستان از آن خود کند: « روزی میخواهم لقب ملکه زنبورداری را در سطح کشورم کسب کنم و بزرگترین مزرعهی زنبورداری را در کشور داشته باشم.»
غنچهگل میگوید، حالا در آمد سالانهاش از تولید عسل تا 400 هزار افغانی هم میرسد.
غنچهگل، بهار و زنبورعسل
بهار ولسوالی انجیل هرات سرسبز است. این ولسوالی در چهار اطراف شهر این ولایت را چون نگینی در طبیعت چشمنوازش احاطه کرده است. وقتی بهار از راه میرسد، زندگی برای غنچهگل و زنبورهایش جان تازه میگیرد: «از وقتی بهار شروع میشه تا وقتی عسل میگیرم زنده هستم و بعد از آن خیلی کسل و خسته میشم.»
غنچه میگوید، پس از 13 سال دیگر زنبورهایش جزء زندگیاش شده و با این حرفه آرامش میگیرد. حتا نیشهای زنبور عسل را دوست دارد.
غنچهگل کریمی، حرفهی زنبورداری را با سرمایهی اندکی که از شوهرش گرفته بود، شروع کرد، فقط به این امید که کمک دست شوهرش در تامین هزینهی زندگی باشد. اما حالا او نانآور اصلی خانه است: «به دلیل اینکه اقتصاد خانه خوب نبود من هم خواستم در کنار شوهرم برای تامین مخارج زندگی کار کنم.»
در چند سال اول، غنچه گل میتوانست 20 تا 30 کیلو عسل از کندوهایش بهرهبرداری کند؛ اما حالا عاید سالانه مزرعهی زنبورداریاش 500 تا 600 کیلو عسل است: «میانگین درآمدم در سالهای اول کاری ۲۰ هزار افغانی بود؛ اما در سالهای اخیر کاری سالانه سه تا چهار لک افغانی درآمد دارم.»
درکنار مزرعهی شحصی، غنچهگل همزمان دو فارم دیگر را نیز مدیریت میکند.
غنچهگل کریمی 35 ساله و مادر هفت فرزند است. میگوید، نگهداری از زنبور عسل مثل نگهداری از یک کودک دقت و ظرافت میخواهد: «همانقدر که یک نوزاد نیاز شدید به شیر مادر دارد، به همان اندازه زنبورهای عسل نیاز شدید به توجه و مراقبت دارد در غیر آن تولیدات عسل به مشکل مواجه میشود.»
به گفتهی غنچهگل یک زنبوردار فقط پنج ماه اول سال را به پرورش زنبور عسل میپردازد. غنچهگل کریمی میگوید: «از ماه حمل کار زنبورداری شروع میشه و تا ماه پنجم سال ادامه دارد. به گونهی که زنبورها از ماه اول تا سوم جوجهگیری و تکثیر دارند و از ماه چهارم تا پنجم روی تولید عسلشان کار میکنیم.»
زنبورها از مکیدن شیره گلهای تغذیه میکنند. به گفتهی غنچهگل کریمی، در باقی ماههای سال زنبورها فقط تغذیه میشود.
او میگوید، حرفهی زنبورداری برای زنان فرصت بینظیر برای استقلال مالی است. به گفتهی او اگر برایش امکانات بیشتری آماده شود، میتواند از مزرعهاش سالانه هزاران کیلوعسل بگیرد و برای دهها زن زمینهی فراهم کند.
او از شروع کارش کوشیده است که حتا در پرورش زنبورها مستقل عمل کند: «همیشه تلاش کردم از مردها کمک نگیرم. در خانه یک مادر با مسوولیت و در بیرون از خانه یک فرد شاغل و مستقل هستم.»
غنچهگل که این حرفه را با کمک یک نهاد خارجی که تا پیش از طالبان در زمینه کمکهای انسانی در افغانستان فعال بود، فرا گرفت، اما دلخوشی ازحکومت گذشتهی افغانستان ندارد: « پروژههایی که خاص برای زنان تجارتپیشه میآمد، به اصل نفر نمیرسید و همین موضوع باعث شد تا زنان تجارت پیشهی زیادی از ادامهی کار مایوس شوند و ادامه ندهند.»
عسل تقلبی آفت کار غنچهگل
عنچهگل کریمی میگوید، عسل خالص هرات یک هزار تا یک هزار و 500 افغانی قیمت دارد. اما بازار گرم عسلهای تقلبی با قیمت ارزان بلای جان کارشان شده است. او میگوید، عسلهای تقلبی وارداتی از کشورهای ایران و پاکستان به نام عسل داخلی در بازارهرات به نام عسل طبیعی به قیمت ناچیز عرضه میشود.
او گفت: «دلیل اصلی خراب شدن بازار و بیاعتبار شدن تولیدات عسل کشور واردات محصولات بیکیفیت ایران و سایر کشورهای همسایه است. عسل هرات از یک هزار تا یک هزار و ۵۰۰ قیمت دارد چون طبیعی است اما عسلهای کشورهای ایران و پاکستان و حتا روسیه که وارد کشور میشود با نام افغانستان نامگذاری شده و به بازار عرضه میشود. تاجران این عسلها را از مرز به قیمت ۱۵۰ خریداری میکنند و در بازار به ۵۰۰ افغانی میفروشند.»
او میگوید، حتا زنبورهای عسل که آورده میشود، اکثرا مریض هستند: «تاجران عسل را از ایران به قیمت کمتر خریداری میکنند و بدون هیچگونه بررسی صحی در صحت عامه وارد کشور میکنند. اکثریت زنبورهای ایران مریض هستند و زمانی که وارد فارمها میشوند، تمامی زنبورهای فارمهای دیگر را نیز مریض میکنند و اینگونه باعث کاهش تولیدات عسل و ضرر زنبورداران میشود.»
در کنارعسلهای تقلبی خشک سالی نیز گاهی کارشان را کساد میکند. خانم کریمی با اشاره به خشکسالیهای سال گذشته میگوید، تولیدات عسل کاهش بیسابقهی داشت.
اما با آنهم از سه سال به این سو پرورش زنبور و زنبورداری در هرات رشد چشمگیری یافته است. براساس آمارها سال گذشته کندوهای عسل هرات 150 تن عسل تولید کردند.
خانم کریمی میگوید، هرچند مشکلات بزرگ است؛ اما نمیتواند او را متوقف کند: «این واردات خودسرانه باعث مشکلات بزرگ در کار ما شده. چند وقت پیش برای یکی از مشتریان خود عسل بردم؛ اما با رویهی بد با من برخورد کرد. فکر کرد من دستفروش سر سرک هستم و گفت عسل تو بیکیفیت است و بیشتر از ۱۵۰ افغانی نمیارزد. شاهدم که یکی از کارمندان آمریکایی میگفت، ما عسل طبیعی و مرغوب را از افغانستان میخریم اما با نام خود بستهبندی میکنیم و دوباره به مردم افغانستان به فروش می رسانیم.»
