چهلمین سالگرد تجلیل از ۲۵ نوامبر، روز جهانی رفع خشونت علیه زنان در حالی فرا رسیده است که نیمی از نفوس افغانستان بهخاطر زن بودن، قربانی خشونت سیستماتیک یک نظام ضد زن است. نظامی که جوهر انسانی زن را به جسم و اعضای جنسی او تقلیل داده و در صدد ایجاد «چهارچوب» برای کنترل زنان در حوزه شخصی، عمومی و بهخصوص حضور اجتماعی است. در چنین روزی، لازم است بپرسیم: چطور میتوان برای رفع خشونت سیاسی و آپارتاید جنسی یک حکومت که هویت، نقش سیاسی و اجتماعی زنان را به رسمیت نمیشناسد، تلاش کرد؟
زنان افغانستان قربانی خشونت سیستماتیک یک نظام سیاسی زنستیز و مردسالار است که زنان را به دلیل جنسیتشان، پست و پایین میبیند و حقوق انسانیشان را نفی میکند. در 102 روزی که طالبان به قدرت باز گشتهاند، اکثر زنان افغانستان در حصر خانگی قرار گرفتهاند و اجازهی رفتن به مکتب، دانشگاه و کار را ندارند. زیرا حاکمان جدید، حضور آنان در جامعه را غیرعادی و ناپسند میدانند و برای سرکوبشان، قانون و «چهارچوب» ترسیم میکنند. در تفکر حاکمان جدید، زن انسان مختار و آگاه نیست، بلکه شیایست قابل تملک که توانایی و تمایل به «فساد» کشاندن جامعه را دارد. با چنین درکی، طالبان، کنترل و محدود کردن زنان به خانه را در اولویت کارهایشان قرار دادهاند.
با آمدن طالبان، زنان حقوق، هویت و نقش اجتماعی شان را از دست داده اند؛ اما چگونگی پوشش، حضور و نقش اجتماعی ـ سیاسی زنان محور اصلی بیانیههای طالبان را تشکیل میدهد. در اولین روزهای ورودشان به کابل، طالبان مانع رفتن زنان به وظایفشان شدند و سخنگوی این گروه گفت: «برای زنان بعدا تصمیم گرفته میشود.» عباس ستانکزی، معین وزارت خارجه طالبان نیز در همان اوایل گفت که «زنان در سطوح عالی دولت نخواهند بود و در کابینه طالبان هم حضور نخواهند داشت.» در مطابقت با این گفتهها، یکی از اولین اقدامات این گروه پس از تشکیل حکومتشان، حذف وزارت أمور زنان از کابینه و جایگزین کردن آن با وزارت امر به معروف و نهی از منکر بوده است.
اکنون که طالبان بهعنوان یک گروه تندرو اسلامی، قدرت را به دست گرفته است، آشکارا حقوق زنان را پایمال میکند. خشونت علیه زنان در خانه و جامعه به شدت افزایش یافته است، اما به دلیل محدودیتهایی که طالبان بر زنان و رسانهها وضع کرده است، پوشش وضعیت زنان بسیار دشوارتر است. اما ما در اتاق کوچک خبرمان به گفتهها و گریههای زنان گوش میدهیم. وقتی از آرزوهای ازدست رفتهیشان صحبت میکنند، بغضشان میشکند. آنها به گذشته نگاه میکنند، به سالها تلاش و مبارزه برای ایجاد تغییر، برای به دست آوردن ابتداییترین حقوق انسانی و آیندهای که دیگر نیست. این زنان، مبارزه برای حقوق و جایگاه اجتماعیشان را از خانه و خانواده شروع کرده بودند و به سوی مکتب، دانشگاه و جامعه پیشروی کرده بودند؛ اما با آمدن طالبان، پیشرویها یکشبه از بین رفت. هر چند زنان در حکومت قبلی هم وضعیت بهتری نداشتند، اما حداقل در شهرها و مناطقی که زمینه و امکانات تحصیل فراهم بود، دختران درس خواندند و در بازسازی و تغییر خانواده و اجتماعشان نقش بازی میکردند.
پوشش وضعیت زنان در افغانستان، بهخصوص اعتراضات مسالمتآمیز آنان که با خشونت پاسخ گفته شده، اولویت رسانهی رخشانه است. هر چند زن بودن و خبرنگاری در افغانستان هرگز آسان نبوده است، اکنون اما خبرنگار زن بودن و حوزه زنان را پوشش دادن، به مراتب دشوارتر است، به خصوص محدودیتهایی که طالبان بر فعالیت زنان و رسانهها وضع کرده اند. با این وجود، رسانه رخشانه متعهد است که به پوشش وضعیت زنان ادامه دهد و روشهای مختلفی را به پیش میگیرد تا وضعیت زنانی را که مورد خشونت قرار میگیرند، افشا کند. ما رسالت و مسوولیت خود میدانیم که صدای زنان را از گوشه و کنار افغانستان بلند و برای بهبود وضعیت زنان دادخواهی کنیم.
در زمانی که حاکمان افغانستان در تلاش حذف زنان از عرصه فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است، آگاهی دادن از وضعیت زنان و رساندن صدای آنها یکی از راههایی است که رسانه رخشانه برای رفع هر نوع خشونت علیه زنان در پیش گرفته است. ما در رسانهی رخشانه معتقدیم که آگاهی و درک از مشکلات، به پیدا کردن راهکاری برای رفع خشونت علیه زنان کمک خواهد کرد.
