روایت زنان؛ «بنین ارجمند» دختری الهام‌بخش

مهرین راشیدی

وقتی‌که در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ کابل سقوط کرد، بنین ارجمند سرگرم درس خواندن در مکتب معرفت، تمرین وشو در «مدرسه‌ی شاولین» معرفت و آموزش زبان بود. با سقوط کابل، دروازه‌ی مکتب، باشگاه و کورس بسته شد و او مانند هزاران دختر دیگر این سرزمین، با آرزوهای زیادی در سر خانه‌نشین شد.

بنین می‌گوید، از روزی که کابل سقوط کرد، افسردگی‌‌ او را فرا گرفت. به این دلیل که او به هیچ عنوان فکر نمی‌کرد که طالبان به این زودی و راحتی بتوانند ارتش کشور را از بین ببرند و در مدت نیم روز در کابل تسلط پیدا کنند.

به‌گفته‌ی او، همه چیز تمام شده بود. تلاش‌ها و امیدها یک‌شبه از بین رفته بود. بعد از آن هیچ روزنه‌ای نبود. تنها امیدی که همه داشتند و به آن فکر می‌کردند، این بود که چه‌طور می‌توانند از کشور بیرون شوند. همه شوکه شده بودند و هیچ‌کس باور نمی‌کرد که چنین اتفاقی افتاده باشد.

بنین بعد از سقوط، یک‌ونیم هفته در کابل ماند. بعدا همراه تیم وشوی مدرسه شاولین معرفت به مزار شریف منتقل شد تا از آن‌جا به اسلام‌آباد پاکستان پرواز کنند. با مسدودشدن میدان هوایی مولانا در مزار شریف، آن‌ها مجبور شدند که پس به کابل برگردند و از راه زمینی تورخم به پاکستان بروند.

بنین که اکنون در کانادا زندگی می‌‌کند، با ازسرگیری مکتب و فعالیت‌های خود، به یکی از دختران الهام‌بخش و نمونه در جامعه‌ی میزبان خود تبدیل شده است.

بنین که دانش‌آموز صنف دوازدهم مکتب معرفت بود و با سقوط کابل نتوانست از مکتب فارغ شود، در سال ۲۰۲۲ در شهر ساسکاتون ایالت ساسکاچوان کانادا وارد مکتب شد و در سال ۲۰۲۳ فارغ شد.

در شهری که بنین زندگی می‌کند، هر ساله هر مکتب یک دانش‌آموزش را به‌عنوان دانش‌آموز برتر به معارف شهر معرفی می‌کند و بعد معارف شهر از میان این دانش‌آموزان برتر مکاتب، یکی را به‌عنوان دانش‌آموز برتر شهر معرفی می‌کند که بنین توانست به‌عنوان دانش‌آموز برتر شهر ساسکاتون برگزیده شود.

کسی که به‌عنوان دانش‌آموز برتر شهر برگزیده می‌شود، باید دارای این چهار ویژگی باشد: نمرات بلند در مکتب داشته باشد، فعالیت جانبی در اجتماع داشته باشد، اخلاق و رفتارش در مکتب و اجتماع عالی باشد و از لحاظ سلامت جسمی و بدنی خوب باشد.

بنین ارجمند علاوه بر این‌که توانست به‌عنوان دانش‌آموز برتر شهر خود شناخته شود، برنده‌ی بورسیه‌ی تحصیلی صد هزار دالری بنیاد«لوران» در سال ۲۰۲۳ در کانادا نیز شد. این در حالی است که هم‌صنفان او و هزاران دختری که در افغانستان از درس و تحصیل محروم شده‌اند، در کشور خانه‌نشین هستند، اجازه‌ی فراگیری درس و حرفه و حق اشتغال و رفت‌وآمد آزادانه را ندارند و بارها مورد آزار و اذیت، بازداشت، هتک حرمت و شکنجه قرار گرفته‌اند.

در تازه‌ترین مورد نیروهای طالبان دختران و زنان را از سطح شهر و خیابان‌ها در کابل و سایر ولایت‌های کشور دستگیر، بازداشت و زندانی کردند. گزارش‌های فراوانی از افزایش بیماری‌های روانی در بین دختران و زنان به نشر رسیده است و آمار خودکشی زنان و خشونت خانوادگی افزایش بی‌پیشینه‌ای داشته است.

راه دشوار پیروزی

بار اول که طالبان در دهه‌ی نود میلادی کابل را گرفتند، خانواده‌ی بنین ارجمند به پاکستان مهاجرت کردند و بنین در سال ۲۰۰۳ در کویته‌ی پاکستان به دنیا آمد. او تا صنف چهارم مکتب در کویته درس خواند و با سقوط طالبان، خانواده‌اش پس به کابل برگشتند و بنین شامل مکتب«معرفت» شد.

بار دوم که در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ طالبان مجددا قدرت کابل را به دست گرفتند، او دانش‌آموز صنف دوازدهم بود و بی‌آن‌که فرصت فراغت از مکتب را بیابد، ناامیدانه تن به مهاجرت داد.

بنین درباره‌ی محیط درسی و فضای مکتبی که او در آن‌جا درس خوانده می‌گوید: «چیزی که معرفت را خیلی برایم دل‌چسب می‌کرد، آزادی بیان و حقوقی بود که برای دختران قایل می‌شدند. با درنظرداشت شرایط و اوضاع نابسامانی که کشور و به‌خصوص کابل داشت، خیلی سخت بود که یک زن و یک دختر بتواند به این دیدگاه برسد که صدا و آزادی‌اش اهمیت دارد، درحالی‌که بسیاری‌ها فکر نمی‌کردند که می‌توانند برای آزادی و حقوق خود ایستادگی کنند.»

به‌گفته‌ی بنین، تلاشی که مکتب معرفت داشت این بود که دانش‌آموزان خود و به‌خصوص دختران را به این دیدگاه برساند و برای‌شان نشان بدهد که جامعه بدون زن ناممکن است که رشد کند. وجود زن خیلی اهمیت دارد. بنین می‌افزاید که او تسلط این دیدگاه را در مکتب معرفت خیلی دوست داشت.

به‌گفته‌ی او، معرفت حتا برای دانش‌آموزان پسر هم یاد می‌داد که چقدر حضور زن و صدای زن در یک جامعه مهم است: «گرچه با وجود شرایط اجتماعی و امنیتی نمی‌توانست تمام حقوق و آزادی‌ها را برای دختران دانش‌آموزش بدهد؛ اما تلاشش را می‌کرد تا به ما یاد بدهد که ما دختران می‌توانیم جامعه را به چالش بکشیم. این مسایل معرفت را برایم ویژه می‌کرد.»

بنین ارجمند در کنار درس‌های مکتب‌اش، حدود چهار سال در مدرسه‌ی شاولین معرفت وشو تمرین کرد. او می‌گوید، بعد از این‌که به کانادا رفته است هم به تمرین وشو ادامه می‌دهد و فعلا آخر هفته‌ها برای شاگردانش در کانادا وشو آموزش می‌دهد. به‌گفته‌ی بنین، او روی‌هم‌رفته بیش‌تر از شش سال می‌شود که تمرین وشو می‌کند.

بنین ارجمند در مورد تفاوت محیط درسی بین کانادا و افغانستان می‌گوید، مهم‌ترین تفاوت این است که در کانادا رقابت‌ها سالم است و کسی هیچ تفاوتی بین دانش‌آموزان قایل نمی‌شود. فرق نمی‌کند که آن‌ها چه نژادی دارند و از کجا آمده‌اند، یا مربوط به کدام طبقه‌ی اجتماعی می‌شوند: «در افغانستان حتا آزمون کانکور بر اساس ملیت و قوم سهمیه‌بندی شده بود که به این دلیل به رشته‌ها و دانشگاه‌ها قبول نمی‌شدیم. این‌ها برای من بسیار دردآور است، به‌خاطری که دنیا خیلی مشکلات بزرگ‌تری دارد، ولی ما هنوز هم به همان موانع کلیشه‌ای بند مانده‌ایم و آن‌ها را از زندگی خود دور کرده نتوانسته‌ایم.»

به‌گفته‌ی او، آزادی بیان در کانادا یک اصل است. حرف و نظر یک دانش‌آموز بسیار قابل قدر است و شنیده می‌شود. درحالی‌که در افغانستان حتا در زمان حکومت پیشین چنین چیزی وجود نداشت. اکنون که اوضاع بسیار فرق کرده است. دختران بعد از صنف ششم حتا اجازه‌ی رفتن به مکتب را ندارند که به‌گفته‌ی بنین، هم دردآور است و هم جای نگرانی بسیار دارد.

بنین در پیامی به دختران افغانستان می‌گوید که به تک ‌تک دختران و زنانی که در شرایط فعلی در کشور زندگی می‌کنند، بسیار افتخار می‌کند، به‌ویژه زنان و دخترانی که در خیابان‌ها برآمدند و علیه محدودیت طالبان صدا بلند کردند. او همچنان می‌گوید، چیزی که از دختران و زنان می‌خواهد، این است که آن‌ها امید و انگیزه‌ی‌شان را از دست ندهند و با شرایط فعلی بجنگند.

بنین همچنان در مورد این‌که دختران افغانستان چطور بتوانند به بورسیه‌های دانشگاه‌های جهان دست‌رسی پیدا کنند، می‌گوید که مهم‌ترین مؤلفه‌ها این است که نخست نمرات مکتب دختران باید بلند باشد، مهارت زبان شان خوب باشد، آزمون‌های تافل و آیلتس را گذرانده باشند و در زمان دانش‌آموزی کارهای اجتماعی و فرهنگی انجام داده باشند. کارهایی که اکنون در افغانستان برای دختران ممکن نیست؛ اما به قول بنین ارجمند، دختران با جنگیدن می‌توانند راه خود را پیدا کنند.

او می‌افزاید: «با وجودی که می‌فهمم بسیار سخت است و حتا نمی‌توانم آن را تصور کنم. شاید خیلی راحت به نظر برسد این‌که من از این‌جا برای‌تان بگویم که ایستاد شوید و ناامید نشوید. حق دارید که گاهی ناامید شوید و حس کنید که می‌خواهید تسلیم شوید. ولی با آن هم امیدوارم انگیزه‌ی‌تان را از دست ندهید و همچنان به مبارزه‌ی‌تان ادامه دهید. اگر ادامه دهید، بدون شک برنده شما خواهید بود.»

بنین ارجمند در ادامه می‌گوید که تمام امید و آرزوی او این است که همه‌ی دختران و زنان افغانستان دوباره بتوانند به هر شیوه‌ای تحصیل و کار کنند: «شما حتا باید به‌طور پنهانی به درس تان ادامه دهید. یا به‌طور آنلاین هم که شده، دست از آموزش نکشید، به‌خاطری که این مسیر آینده است.»

چشم‌انداز آینده

بنین ارجمند که اکنون با برنده شدن بورسیه‌ی تحصیلی صد هزار دالری بنیاد لوران مصروف تحصیل در رشته‌ی مطالعات بین‌الملل در دانشگاه ساسکاچوان است، می‌گوید که بعد از تحصیل در این رشته می‌خواهد که حقوق بخواند تا به اهدافی که در نظر دارد، برسد. او در مورد چشم‌انداز آینده‌اش می‌گوید، یکی از اهداف بزرگ او این است که روزی بتواند صدای زنان کشورش شود. می‌خواهد صدایش تا اندازه‌ای برای جامعه‌اش قابل اهمیت باشد که بتواند در برابر جامعه بایستد و بگوید که زنان افغانستان در جامعه از بسیاری حقوق شان محروم هستند. حتا حقوق اولیه‌ی‌شان به‌عنوان یک انسان تأمین نمی‌شود: «من می‌خواهم صدای زنانی شوم که با وجود تمام مشکلاتی که دامنگیر کشور است، زندگی می‌کنند، تسلیم نمی‌شوند و در مسیر اهداف شان حرکت می‌کنند.»

بنین در ادامه می‌افزاید که می‌خواهد برای زنان کشور خود یاد بدهد که از جامعه‌ای که همیشه به خواسته‌های‌شان نه گفته، موجودیت شان را انکار نکنند، نترسند و در برابر آن ایستاد شوند.