هانیه فروتن
مواضع صریحی که خشونت آشکار علیه زنان را در افغانستان تجویز میکنند، هر روز در حال بیشتر شدن است. از رسانههای تحت کنترل طالبان گرفته تا فراز منبرها. آخرین نمونهی آن، اظهارات یک خطیب مسجد جامع در پنجشیر است که حکم تکفیر زرمینه پریانی، زندانی پیشین طالبان را میدهد.
زرمینه پریانی و خواهرش تمنا پریانی و یک خواهر دیگرشان در ۲۹ جدی سال ۱۴۰۰ از سوی استخبارات طالبان بهدلیل اعتراض در برابر این گروه بازداشت شده بودند که پس از چندین ماه دوباره آزاد شدند.
این خطیب مسجد در دفاع از تجاوز و بدرفتاری طالبان با زنان در زندانهای این گروه میگوید، زنان نیمهبرهنه مانند پریانی باید برهنه در جادههای شهر کابل چرخانده شوند تا برای دیگران درس عبرت شود.
یا گفتههای عبدالعلی دیوبندی، یکی از مفتیهای وابسته به گروه طالبان که گفته بود آموزش دختران حتا در خانه نیز ناروا است. اظهارات این مفتی با استقبال وزارت تحصیلات عالی طالبان روبهرو شده بود.
از این دست سخنان که آشکارا خشونت علیه زنان را ترویج میکند، هر روز در حال بیشتر شدن است. شکی نیست که چنین حرفهایی در همسویی طالبان صورت میگیرد.
پیام و پیامد چنین اظهاراتی چیست؟
یعقوب یسنا، استاد دانشگاه در صفحه اجتماعی فیسبوک خود گفته است، ملاهایی مثل عنابی و هیچ مرد دیگری نمیتواند مسیر زندگی زرمینه پریانی و یا هر زن دیگر را تعیین کنند.
جنبش مقتدر زنان گفته است: «عالمان دین باید جلو چنین مبلغان خودشیفته و زنستیز را بگیرند.»
در همین حال، مینه رفیق، فعال حقوق زن میگوید که ملاهایی مثل عنابی بهدلیل منافع شخصی به زنان حمله میکنند و حکم تکفیر میدهند.
لیلا بسیم، از فعالان حقوق زن گفته که حقوق زنان در سهسال حاکمیت طالبان به نام دین نقض شده است: «دین در اختیار سودجویانی چون عنابی افتاده که برای پیدا کردن نان شب و روزش از هیچ جنایتی دریغ نمیکنند.»
زرمینه پریانی درحالی از نیمهبرهنه شدن در زندان طالبان پرده برداشت که رسانه رخشانه با همکاری روزنامه گاردین گزارشی را منتشر کردند که نشان میدهد جنگجویان طالبان بر یک زن معترض در زندان، تجاوز گروهی میکنند. این نخستین مدرک تصویری بود که نشان میدهد زنان در زندانهای طالبان مورد تجاوز جنسی قرار میگیرند.
محمد حسین فیاض، پژوهشگر در حوزهی مطالعات دینی، برخوردهای خشونتبار طالبان با زنان اسیر در زندان های این گروه را یک نوع توحش و بربریت خوانده و میگوید که از دیدگاه قوانین اسلامی و شریعت، طالبان در هیچ شرایطی اجازه ندارند که به حرمت انسانی زنان حمله کنند، حتی اگر زنا کرده باشند نباید آنان را برهنه ساخته و مجازات کنند.
این آگاه امور دینی میگوید: «نه از منظر قرآن که یگانه مرجع تمام قوانین در دین اسلام است و نه هم از منظر روایات و سیرت خلفای راشدین، رفتار زن ستیزانه طالبان پذیرفتنی نیست و طالبان آشکارا دست به جنایت میزنند.»
نسیم فایق، «مستعار» یک کارشناس دین، سخنان عنابی را محصول یک جامعه به شدت سنتی و افراطی عنوان میکند و میگوید که ملاها حضور و فعالیت اجتماعی و سیاسی زنان را نمی توانند تحمل کنند.
آقای نسیم تاکید میکند که سخنان عنابی باید توسط مبلغان دیگر مورد نقد قرار گیرد.
با این حال، زنان در افغانستان همواره از سوی ملاهای همفکر و همپیمان طالبان مورد حمله قرار گرفته و از منبر مساجد علیه زنان حکم تکفیر صادر میشود.
شماری از کارشناسان امور دین و فعالان حقوق بشر میگویند که چنین اظهارات بیپرده و خشن، پیامدهای ناگواری روی زندگی زنان میگذارد.
به باور این افراد، تکفیر از منبر مساجد علیه یک قشر خاص، سبب منزوی شدن زنان از جامعه، سرکوب اعاده حقوق اساسیشان و همچنین تاثیر منفی روی فعالیتهای اجتماعی آنان میگذارد.
معصومه خاوری، وزیر مخابرات و تکنالوژی معلوماتی حکومت پیشین افغانستان میگوید که طالبان و حامیان این گروه از زنان آگاه هراس دارند و به لحاظ سیاسی برای حفظ بقای خودشان که ایجاد خشونت و ترویج افکار زن ستیزانه است، با خلق وحشت میخواهند زنان در کنج خانه محصور بمانند و در امورات بیرون از منزل هیچ نقشی نداشته باشند.
به باور خانم خاوری: «وقتی در خانوادههای افغانستانی به مادر فامیل هیچ حق و حقوقی داده نمیشود، در تصمیمگیریها وقتی کسی نظر او را نمیپرسد، بین فرزند پسر و دختر تبعیض گذاشته میشود، این فرزند پسر وقتی بزرگ شد عین رفتارها را با همسر و دختر خودش خواهد داشت.»
خاوری معتقد است که ایدئولوژی زنستیزانه از خانوادهها در افغانستان آغاز میشود و تبدیل به فرصتی شده است که ملاهایی مثل عنابه آن را از منبر مسجد تبلیغ کنند.
او تصریح میکند که چنین نطقهایی، مبارزات زنان را تضعیف میکند؛ خشونتها را افزایش داده و زنان بیشتری سنگسار و بینیهایشان بریده خواهد شد و باور اکثریت اذهان عامه را به خانهنشینی و حذف کلی زنان از جامعه متوسل میسازد.
علاوه بر این، زهرا یگانه، نویسنده و فعال حقوق زن به این باور است که اظهارات مولوی عنابی و امثال آن ریشه در باورهای افراطی و سنتی آنان دارد. او تصریح میکند که ملاهای حامی طالبان به دنبال سرکوب صدای عدالتخواهی و خاموش کردن اعتراضات زنان است.
یگانه اضافه میکند: «پیادهسازی ایدئولوژی سرکوبگرایانه طالبان و حامیان این گروه باعث میشود که زنان آگاه و مبارز افغانستان، آنهم در شرایطی که مردها جرات نمیکنند صدایشان را بلند کنند، به حاشیه رانده شوند و در اذهان مردم عام زشت جلوه کنند.»
این فعال حقوق زن یکی دیگر از پیامدهای چنین اظهاراتی را تاثیر منفی بر خانوادهها عنوان میکند. او خاطرنشان میکند که خانوادهها با شنیدن چنین اظهاراتی، جرأت نمیکنند دخترانشان را به آموزش تشویق کنند.
در همین حال راحله تلاش، فعال حقوق زن، میگوید که اظهارات نفرتآمیز روحانیون از منبرهای مساجد سبب ترویج خشونتهای خانوادگی میشود.
به باور خانم تلاش، تسلط بیشتر افکار یک جامعه مردسالار منجر به منزوی شدن زنان میشود.
این درحالی است که پس از تسلط گروه طالبان بر افغانستان، زنان در ولایتهای مختلف افغانستان بیشتر از مردان برای عدالتخواهی و حق کار و تحصیل صدا بلند کردهاند.
