یادداشت: رسانه‌ی رخشانه با جویل ون هوت، عکاس خبری هالندی، گفت‌وگویی انجام داده است تا درباره‌ی کارهایش در افغانستان و کتاب عکس جدیدش که به زودی منتشر می‌شود، صحبت کند. ون‌هوت بیش از یک دهه در افغانستان حضور و فعالیت داشته و آثارش از افغانستان در رسانه‌های بین‌المللی مثل FT Weekend Magazine، Der Spiegel، Stern، The New York Times Magazine، The Wall Street Journal و شماری دیگر منتشر شده است. ون هوت دست‌کم به 26 ولایت افغانستان سفر کرده است.
سوال: جویل شما بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ در افغانستان زندگی و کار کردید. چه چیزی ابتدا شما را به این کشور جذب کرد؟
جویل: راستش را بخواهید، وقتی برای اولین بار در سال ۲۰۱۰ به افغانستان رفتم، چیز زیادی درباره‌اش نمی‌دانستم. باراک اوباما، رییس جمهور پیشین ایالت متحده امریکا، تازه استراتژی افزایش نیروهای امریکایی را اعلام کرده بود؛ یعنی تعداد زیادی از سربازان خارجی وارد افغانستان می‌شدند. برایم سوال بود که این تصمیم در حقیقت چه معنایی دارد؟ می‌خواستم ببینم واقعاً حضور نظامی قدرتمندترین کشورهای جهان در یکی از فقیرترین کشورها چگونه است. برای مدتی، به نظر می‌رسید که جهان واقعاً به افغانستان توجه نشان می‌دهد، و من می‌خواستم در آن لحظه آن‌جا باشم.
سوال: چگونه به عکاسی در کشوری پرداختی که اغلب در رسانه‌های غربی خیلی به صورت کلیشه‌ای و گاهی نادرست به تصویر کشیده می‌شود؟
جویل: وقتی برای اولین بار وارد افغانستان شدم، تقریباً یک دهه تصاویر کلیشه‌ای از این کشور در رسانه‌های غربی دیده بودم. سربازانی که به درها لگد می‌زنند، معتادانی که در کنار هم نشسته‌اند و زنانی که برقع بر سر داشتند. خودم را در حال جست‌وجوی ناخودآگاه همان صحنه‌ها یافتم. مدتی طول کشید تا بیشتر فکر کنم و بفهمم که باید عمیق‌تر نگاه کنم. از خودم پرسیدم: آیا اصلاً برای یک عکاس مرد سفیدپوست هالندی ممکن است که واقعاً درک درستی از آن‌چه این‌جا می‌گذرد، داشته باشد؟
سوال: آیا احساس می‌کردید که دیدگاهتان محدودیت‌هایی دارد؟
جویل: قطعاً. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای من، عکاسی از زنان افغان بود. خانم‌هایی که همکار من بودند، چه افغان و چه غیر افغان، به جاهایی دسترسی داشتند که من نمی‌توانستم داشته باشم، و آن‌ها کارهای قدرتمند و عمیقی خلق می‌کردند. من نمی‌توانستم آن شکاف را نادیده بگیرم. نمی‌خواستم کتاب عکسی منتشر کنم که فقط مردان را نشان دهد، آن‌هم در حالی که زنان افغان اغلب به عنوان یکی از دلایل اصلی حضور نیروهای خارجی در افغانستان در روایت‌های غربی مطرح می‌شدند. اما وقتی در سال ۲۰۲۱ نیروهای بین‌المللی افغانستان را ترک کردند، وضعیت زنان افغان خیلی سریع به حاشیه رانده شد.
سوال: همسر شما، امی فریس-روتمن، روزنامه‌نگار نیز در افغانستان کار می‌کرد. آیا می‌توانید درباره همکاری تان با او توضیح دهید؟
جویل: ما در سال ۲۰۱۱ با هم آشنا شدیم؛ وقتی که او برای رویترز گزارش می‌داد. او از اینکه تعداد زنان افغان کارمند در رسانه‌های بین‌المللی چقدر کم بود، بسیار ناراحت بود. همین موضوع باعث شد پروژه Sahar Speaks را راه‌اندازی کند، برنامه‌ای برای آموزش و انتشار آثار روزنامه‌نگاران زن افغان.
من هم تدریس عکاسی به برخی از شرکت‌کنندگان این برنامه را برعهده گرفتم و این تجربه به یکی از معنادارترین بخش‌های حضورم در افغانستان تبدیل شد. این برنامه به من نگاهی اجمالی به دنیایی داد که در حالت عادی به آن دسترسی نداشتم. بسیاری از آن زنان هنوز از دوستانم هستند، اما متأسفانه بعد از بازگشت طالبان، ادامه کار آن‌ها در داخل کشور بسیار دشوار یا حتی غیرممکن شده است.
سوال: با کتاب عکس جدیدتان، قصد دارید چه چیزی را به مخاطب منتقل کنید؟
جویل: این کتاب تلاشی است برای درک پیچیدگی‌های موقعیتی که در آن، یک خارجی در حال مستندسازی کشوری دیگر است. می‌خواهم کارم را در بستر تاریخی طولانی‌تری ببینم، در کنار دیگر خارجی‌هایی که در طول قرون مختلف به افغانستان آمده‌اند. همچنین این کتاب درباره محدودیت‌های اخلاقی و عملی این موقعیت است؛ ما چه چیزهایی را می‌بینیم، چه چیزهایی را از دست می‌دهیم، و تصمیم می‌گیریم که چه چیزی را نشان بدهیم.
سوال: کتاب چه زمانی منتشر می‌شود و مردم چگونه می‌توانند از آن حمایت کنند؟
جویل: کتاب خزان امسال منتشر خواهد شد. در حال حاضر کمپاینی در کیک‌استارتر برای تأمین هزینه‌های انتشار راه‌اندازی کرده‌ام. این مسیر طولانی بوده و امیدوارم این کتاب بازتابی از واقعیت پیچیده و چندلایه‌ای سال‌هایی باشد که در افغانستان گذراندم.
یادداشت: شرح عکس‌ها به دلیل نگرانی‌های امنیتی برداشته شده است.
